ทำไมจึงเกิดสายตาสั้นหรือสายตายาว
เรื่องสายตามีปัญหาในการมองเห็น จะเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของทุกคนช้าหรือเร็วเท่านั้น ดังนั้นการที่เรามีความเข้าใจเบื้องต้นของการทำงานของดวงตาก็จะดีไม่น้อย ประกอบกับการดูแลสายตานั้นมีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง ก่อนอื่น คงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่ต้องทำความเข้าใจกับปัจจัยที่ทำให้เกิดอาการสายตาสั้นและสายตายาวนั้น ทราบชื่อส่วนต่าง ๆ ของดวงตาและการทำงานที่เกี่ยวข้องโดยสังเขป
ส่วนประกอบของดวงตา
ในการเรียนรู้การทำงานของดวงตาในหัวข้อที่เราสนใจ เราจะศึกษาเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการทำให้สายตากลับมามองเห็นชัดเจนที่ไม่ได้เกิดจากโรคภัยไข้เจ็บเท่านั้น ในส่วนที่ไม่เกี่ยวข้องจะไม่กล่าวถึงเพราะจะทำให้มีรายละเอียดมากเกินจำเป็น
การที่เรากล่าวว่า เรามองเห็นภาพชัดเจนนั้น ผู้วินิจฉัยความคมชัดของการมองเห็นจะใช้เกณฑ์มาตรฐานโดยใช้แผ่นทดสอบเรียกว่า สเนลเลิ้น ชาร์ต (Snell Chart) ตามภาพที่ 1 เป็นตัวบอก ซึ่งโดยปกติ คนทั่วไปที่เราเรียกว่าสายตาดีจะมีเกณฑ์อยู่ที่ 20/20 ซึ่งหมายความว่า ผู้ที่ทดสอบสามารถมองเห็นตัวหนังสือในแถวที่ 8 ได้ชัดที่ระยะทาง 20 ฟุต ส่วนเกณฑ์ที่ 20/40 หมายความว่า ผู้ทดสอบสามารถเห็นตัวหนังสือในแถวที่ 5 ชัดที่ระยะ 20 ฟุต ซึ่งสามารถสรุปได้ว่า คนที่มีสายตา 20/20 ดีกว่าคนที่มีสายตา 20/40 ผู้ที่ใช้แนวทางการรักษาของ Dr. Bates บางคนสามารถมองเห็นได้ดีกว่า 20/20 ด้วยซ้ำไป
จากภาพที่ 2 เราจะกล่าวถึงส่วนประกอบของดวงตาที่เกี่ยวข้องกับเรื่องที่เราต้องการเรียนรู้ อย่างหนึ่งที่ต้องกล่าวไว้ล่วงหน้าก็คือ ส่วนประกอบของร่างกายนั้น เราไม่มีชื่อเรียกที่เป็นภาษาไทยทุกส่วน ผมจึงใช้ทับศัพท์ภาษาอังกฤษแทนในส่วนที่ไม่มีชื่อเป็นภาษาไทย ดวงตาก็เช่นเดียวกัน ส่วนประกอบของดวงตาประกอบด้วย
คอเนีย (Cornea) หรือกระจกตา คือส่วนที่เป็นชั้นโปร่งใสที่อยู่ด้านหน้านอกสุดของดวงตา
แอนทีเรีย เชมเบอร์ (Anterior Chamber) หมอไทยบางคนเรียกว่าช่องด้านหน้าในลูกตาหรือห้องด้านหน้าในลูกตา เป็นช่องบรรจุของเหลวที่มีส่วนประกอบเป็นน้ำ โปรตีน และอื่น ๆ อยู่ด้านหลังของแก้วตา
ไอริส (Iris) หรือม่านตา ส่วนที่ทำให้ตาของเรามีสีต่าง ๆ เช่น ดำ น้ำตาล หรือ ฟ้า เป็นต้น ทำหน้าที่ปรับความสว่างของแสงที่เข้ามาในลูกตาให้พอเหมาะกับการมองเห็น
พิวเปิ้ล (Pupil) หรือรูม่านตา เราจะเห็นเป็นสีดำตรงกลางของม่านตา ซึ่งเป็นบริเวณที่แสงผ่านเข้าไปในดวงตา
เลนส์ (Lens) คือส่วนที่ทำหน้าที่โฟกัสภาพให้ไปตกอยู่ในส่วนของจอรับภาพเพื่อให้ภาพชัดเจน หากภาพไม่ชัดเจนอาจมีมากกว่าหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เป็นเช่นนั้น ซึ่งเราจะเรียนรู้กันต่อไป
ซิลลิเอรี (Ciliary) คือกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่ยืดหรือหดเลนส์ของดวงตาให้สามารถโฟกัสภาพไปตกที่จอรับภาพเพื่อให้มองเห็นภาพได้อย่างชัดเจน
เรตินา (Retina) คือชั้นบาง ๆ ของเนื้อเยื่อที่อยู่ด้านหลังภายในของดวงตา ตั้งอยู่ใกล้กับเส้นประสาทตา แสงที่เรทตินาได้รับถูกแปลงเป็นสัญญาณและส่งไปยังสมองเพื่อการรับรู้ภาพ
ส-เกลอ-รา (Sclera) ส่วนนอกสุดของดวงตาที่ห่อล้อมลูกตาของเรา ยกเว้นในส่วนที่เป็นคอเนีย (ที่เขียนโดยใช้ – ขั้นไว้เพื่อให้อ่านออกเสียงได้ถูกต้องเท่านั้น)
โฟเวีย (Fovea) คือบริเวณบนเรตินา (retina) ที่มีเซลล์รูปกรวย (cone cell) อยู่มาก ภาพที่ตกบริเวณนี้จะเห็นชัดเจนที่สุด
การเกิดสายตาสั้น (เรียกได้หลายอย่าง Myopia, Nearsightedness, Shortsightedness) และการแก้ไขโดยทั่วไป
สายตาสั้นเกิดจากการที่เรามองสิ่งที่อยู่ใกล้เป็นเวลานาน ๆ ทำให้ส่วนประกอบของดวงตาเกิดการเปลี่ยนแปลง ซึ่งแบ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ออกมาเป็นสองทฤษฎี ซึ่งแต่ละทฤษฎีต่างก็อ้างอย่างไรอย่างหนึ่ง ได้แก่
การเกิดการหดตัวของกล้ามเนื้อซิลลิเอรีที่ควบคุมการโฟกัสของเลนส์ตา เมื่อเรามองวัตถุที่อยู่ใกล้ ซิลลิเอรีจะคลายตัวทำให้เลนส์ตาโป่งออกและสามารถโฟกัสแสงที่ผ่านเข้ามาไปตกที่จอรับภาพได้พอดี เมื่อเราต้องการมองวัตถุที่อยู่ไกล กล้ามเนื้อซิลลิเอรีจะดึงเลนส์ตาให้แบน (โป่งน้อยลง) ภาพก็จะไปตกอยู่บนจอรับภาพตรงตำแหน่งพอดีเช่นกัน ทำให้คมชัด การทำงานของการยืดหดของกล้ามเนื้อซิลลิเอรีและเลนส์ตาจะสัมพันธ์กันเพื่อให้ลำแสงที่ส่องเข้ามาในดวงตาเป็นลำแสงที่ถูกต้อง ปัญหาเริ่มเกิดขึ้นเมื่อกเราใช้สายตาจ้องมองวัตถุที่อยู่ใกล้ ๆ เป็นเวลานาน ๆ (หลายชั่วโมงต่อวัน เป็นเวลาปี ๆ) เช่นการใช้ชีวิตของคนปัจจุบัน ไม่ว่าจะอ่านหนังสือ จองมองจอคอมพิวเตอร์ หรือ โทรศัพท์ กล้ามเนื้อซิลลิเอรีจะเริ่มคุ้นเคยกับการหดตัวนาน ๆ เมื่อเราต้องการมองวัตถุไกล ๆ กล้ามเนื้อซิลลิเอรีเริ่มไม่ยอมคลายตัวออก เมื่อเป็นเช่นนี้ เลนส์จึงเริ่มที่จะไม่กลับมาแบน (โป่งน้อยลง) เพียงพอ ทำให้จุดโฟกัสของภาพตกอยู่บริเวณด้านหน้าของจอรับภาพ จึงทำให้เรามองเห็นไม่ชัด
การเพิ่มขึ้นของความยาวของลูกตา (โดยปกติความยาวด้านในของลูกตาอยู่ที่ 25 มิลลิเมตร) หากเราใช้สายตาหักโหมเช่นอธิบายไว้ข้างต้น ผลที่ตามมาในทฤษฎีนี้ก็คือลูกตาของเราจะยาวขึ้น ในขณะที่กล้ามเนื้อซิลลิเอรีและเลนส์ตายังทำงานเป็นปกติ เมื่อเป็นเช่นนี้ ภาพที่ได้จึงไม่สามารถตกบนจอรับภาพได้ถูกตำแหน่ง เมื่อจอรับภาพถูกยืดออกไปไกลกว่าตำแหน่งเดิม จึงทำให้เราไม่สามารถมองเห็นภาพให้คมชัดได้ ซึ่งผลที่ได้ก็จะเหมือนกับทฤษฎีแรก
มีอีกสำนักหนึ่งให้แนวคิดว่าทั้งสองอย่างจะเกิดขึ้น โดยที่กล้ามเนื้อซิลลิเอรีจะมีปัญหาก่อนตามทฤษฎีแรก แต่เมื่อเราพยายามแก้ไขการมองเห็นด้วยแว่นตา ทำให้กล้ามเนื้อซิลลิเอรีเกิดการเกรงตัวมากขึ้น แล้วการยึดยาวของลูกตาก็จะเพิ่มขึ้นอีกเป็นผลต่อไป
ไม่ว่าทฤษฎีไหนจะถูก วิธีแก้ไขสายตาสั้นที่ง่าย รวดเร็วที่สุด และได้ผลทันทีก็คือการใส่แว่นสายตา เพื่อปรับให้ผู้ใส่สามารถมองเห็นภาพในระยะไกลได้คมชัดดีเหมือนเดิม ความเป็นจริงแล้ววิธีการนี้เป็นวิธีการที่ผิด เพราะการใส่แว่นจะทำให้อาการผิดปกติไม่ว่าจะเป็นกล้ามเนื้อซิลลิเอรีหรือการยืดตัวของดวงตาออกไปไม่ได้รับการแก้ไขให้กลับมาเหมือนเดิม ซึ่งอันนี้เเป็นประเด็นปัญหาที่หนึ่ง อีกประเด็นปัญหาหนึ่งที่มักจะเกิดขึ้นตามมาก็คือ ผู้ที่ใส่แว่นสายตาเมื่อเริ่มคุ้นเคยกับการใส่แว่นแล้ว มักจะไม่ถอดแว่นออกเมื่อมองวัตถุใกล้ ๆ ทั้ง ๆ ที่ไม่จำเป็นต้องใส่ไว้ การมีพฤติกรรมการใช้แว่นในลักษณะนี้จะมีผลให้กล้ามเนื้อซิลลิเอรีทำงานหนักมากขึ้นและผลที่สุดสายตาก็จะสั้นมากขึ้นเรื่อย ๆ จะสังเกตได้จากผู้ที่สายตาสั้น สายตาของคนเหล่านี้จะสั้นมากขึ้นเรื่อย ๆ สมัยเมื่อผมยังใส่แว่นสายตาสั้นอยู่ ผมจะถอดแว่นออกเสมอเมื่อมองวัตถุใกล้ ๆ (เป็นความบังเอิญที่ทำเช่นนั้นโดยไม่มีใกล้บอก) ผมสายตาสั้นตั้งแต่อายุ 12 และทำงานใช้สายตาหนักมากเพราะซ่อมกล้องถ่ายรูปตอนอยู่เมืองไทยและทำงานเป็นโปรแกรมเมอร์สมัยอยู่ในต่างประเทศ แต่สายตาของผมสั้นที่สุดอยู่ที่ประมาณ 275 เท่านั้น และคงอยู่เท่านี้ประมาณ 10 ปีในช่วงอายุ 40 เศษ และเริ่มลดลงเมื่ออายุมากขึ้น
การเกิดสายตายาว (เรียกได้หลายอย่าง Presbyopia, Hyperopia, farsightedness) และการแก้ไขโดยทั่วไป
Presbyopia และ Hyperopia มีสาเหตุแตกต่างกันอยู่ แต่เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจ ผมจะอธิบายรวม ๆ กันว่า ทั้งสองอย่างมีผลทำให้เกิดสายตายาว อาจมีสาเหตุมาจากอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างร่วมกันดังนี้
ลูกตาหดตัว
กล้ามเนื้อซิลลิเอรีมีความยืดหยุ่นน้อยลง
คอเนียมีความโค้งน้อยลง
เลนส์มีความยืดหยุ่นน้อยลง
ปัญหาของสายตายาวนั้น เป็นได้ทุกช่วงอายุ ผู้ที่มีปัญหาสายตายาวในช่วงที่ไม่ถึงวัยอันควรมักเกิดจากกรรมพันธุ์ ผลกระทบจากอุบัติเหตุหรือโรคอื่น ๆ ที่มีผลให้เกิดสายตายาว โดยทั่วไปมักจะเกิดขึ้นกับผู้ที่เริ่มต้นที่ 40 ขึ้นไป
วิธีแก้ไขปัญหาสายตายาวโดยทั่วไปก็เช่นเดียวกับการแก้ไขสายตาสั้น คือใส่แว่นสายตายาว ในลักษณะเดียวกันการใส่แว่นไม่ได้แก้ไขปัญหาต้นเหตุที่เกิดขึ้น จะเห็นได้ว่าผู้ที่ใส่แว่นสายตายาว สายตาจะยาวมากขึ้นเรื่อย ๆ ผู้ที่สูงอายุก็ยอมรับสภาพโดยยอมใส่แว่นสายตายาวเพราะคิดว่าเป็นไปตามวัยและไม่มีทางแก้ไขได้
การใส่แว่นตามีข้อเสียต่อสายตาของคุณในระยะยาวอย่างไร
เป็นความจริงที่แว่นตาได้ทำให้คนจำนวนมากสามารถกลับมาเห็นได้อย่างคมชัด ซึ่งทำให้คนเหล่านี้มีความสุขมากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันก็ทำให้หลาย ๆ คนต้องทนทุกทรมาณ แว่นสายตาในภาพรวมแล้วให้โทษมากกว่าที่จะให้ประโยชน์และเรามักไม่ค่อยรู้
แว่นสายตาไม่สามารถทำให้สิ่งที่เราเห็นเป็นปกติได้ คุณสามารถพิสูจน์ได้โดยการมองที่สีใด ๆ ผ่านกระจกนูนหรือเว้ากำลังขยายสูง คุณจะสังเกตได้ว่าความเข้มของสีจะน้อยกว่าเมื่อมองดูด้วยตาเปล่า และเนื่องจากการรับรู้รูปร่างขึ้นอยู่กับการรับรู้สี ดังนั้นทั้งสีและรูปร่างของวัตถุจึงมีความชัดน้อยเมื่อใส่แว่นตามากกว่าการไม่ใส่ แม้แต่กระจกเปล่า ๆ ก็มีส่วนลดทัศนวิสัยทั้งสีและรูปร่าง
อีกคำอธิบายง่าย ๆ ทางวิทยาศาสตร์การคือ ในสมัยที่เราเป็นเด็กและเรียนเรื่องการหักเหของแสงแดดผ่านแก้วปริซึม แสงจะแยกออกเป็น 7 สีเนื่องจากคลื่นแสงแต่ละสีมีการหักเหที่แตกต่างการตามภาพที่ 4
อย่างที่ได้กล่าวไว้ตอนต้นว่า เมื่อคุณได้ใส่แว่นสายตาแล้ว สายตาจะไม่มีโอกาสที่จะกลับมาดีขึ้นเหมือนเดิมอีกต่อไป แต่กลับจะสั้นหรือยาวมากขึ้นเรื่อย ๆ คุณอาจสงสัยว่าแล้ววงการแพทย์ไม่มีวิธีหรือ อันนี้เป็นทฤษฏีพื้นฐานของหลักสูตรแพทย์ในปัจจุบันที่สอนกันทั่วไปว่ารักษาตามอาการ แต่ไม่ได้ไปแก้ไขที่ต้นเหตุ หากท่านเป็นแพทย์ มีญาติ หรือลูกหลานเป็นแพทย์เมื่ออ่านมาถึงตรงนี้แล้ว อาจเกิดอารมณ์ได้ แต่ใจเย็นก่อน คนเรียนหมอได้ต้องเก่ง แล้วคนพวกนี้ก็เก่งจริงครับ แต่สิ่งหนึ่งที่ผมคิดว่าเราทุกคนยอมรับว่า พอเก่งมาก อีโก้ก็สูงครับผนวกกับ แม้หลักสูตรแพทย์ในปัจจุบันมีความก้าวหน้าไปมากด้วยเทคโนโลยีและความก้าวนหน้าทางวิทยาศาสตร์ทั้งหลายแหล่ แต่ที่ไม่เคยเปลี่ยนเลยจากอุดมการณ์ของหลักสูตรแรกที่เปิดสอนก็คือ สอนให้แพทย์ทั้งหลายใช้สารสังเคราะห์ในการรักษาคนไข้ ถ้าจะเปรียบเทียบกับของที่เรามักคุ้นเคยกันก็คือ รถ BMW ไม่ว่าจะออกมากี่รุ่น เปลี่ยนไปแล้วกี่ปี กระจังหน้าจะต้องมีฟันกระต่ายอยู่เสมอ ซึ่งก็ถือเป็นปรัชญาของยี่ห้อ ประเด็นนี้ขอจบสั้น ๆ เพียงเท่านี้ก่อนจะยืดยาวไปเป็นเรื่องอื่น
แว่นตาจะต้องทำร้ายตาของผู้ใส่แน่นอน จะเห็นได้จากข้อเท็จจริงที่ว่าเราไม่สามารถมองเห็นได้ชัดผ่านแว่นได้เว้นแต่มันจะทำให้เกิดความผิดพลาดในการหักเหของแสงซึ่งมันถูกออกแบบมาเพื่อให้ช่วยแก้ไข การหักแหของแสงในตานั้นไม่คงที่ และตาสามารถแก้ไขข้อผิดพลาดนั้นได้ตามธรรมชาติ แต่เมื่อเราใส่แว่นตาโดยบังคับการหักเหของแสงให้คงที่ จึงหมายความว่าผู้ใส่บังคับระดับความผิดพลาดในการหักเหคงที่อย่างต่อเนื่องซึ่งไม่ควรเป็นเช่นนั้น การทำเช่นนี้จะทำให้สภาพของสายตาเลวร้ายยิ่งขึ้น หลังจากเริ่มใส่แว่นสายตาแล้ว แว่นจะต้องถูกเพิ่มกำลังขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อรักษาระดับความคมชัด
ความเป็นจริงแล้ว ดวงตาของเราก็ไม่ได้ชอบแว่นสายตา คนทำแว่นทราบดีว่าผู้ใส่จะต้องปรับตาของตนเองให้เข้ากับแว่น และหลาย ๆ ครั้งก็ไม่ได้ผล ผู้มีปัญหาสายตาสั้นมากหรือคนที่มีขนาดลูกตาเล็กกว่าหรือสั้นกว่าปกติ (Hypermetropia) จะมีปัญหาในการใส่แว่นมากเนื่องจากเลนส์เว้าที่มีกำลังสูงของแว่นจะทำให้ขนาดของวัตถุที่มองผ่านแว่นเล็กลง ในขณะที่เลนส์นูนกำลังสูงของแว่นจะทให้วัตถุใหญ่กว่าปกติ ซึ่งทั้งสองปัญหาที่เกิดขึ้นไม่สามารถแก้ไขได้ ผู้ที่มีสายตาเอียงมากก็มีปัญหาคล้ายคลึงกัน
แว่นสายตาทุกชนิดทำให้มุมกว้างของการมองเห็นหดลงหรือขยายมากขึ้นกว่าปกติแม้ว่าเป็นแว่นที่มีกำลังอ่อน ผู้ใส่จะไม่สามารถมองเห็นได้อย่างคมชัดหากไม่มองผ่านส่วนตรงกลางของเลนส์ นอกเหนือจากปัญหานี้แล้ว ผู้ใส่อาจมีอาจารเวียนศรีษะหรือปวดหัวด้วย ดังนั้นแว่นสายตาจึงมีผลบังคับให้เรามองภาพในมุมที่แคบลง
การแก้ไขปัญหาสายตาโดยวิธีธรรมชาติบำบัด
ถ้าเราออกกำลังกาย ร่ายการของเราก็จะมีกล้ามขึ้นไม่มากก็น้อยแล้วแต่การฝึก เราจะรู้สึกกล้ามเนื้อของเรามีความยืดหยุ่นและแข็งแรง กล้ามเนื้อซิลลิเอรี กล้ามเนื้อควบคุมการกลอกลูกตา และดวงตาก็เช่นเดียวกัน มันสามารถกลับมายืดหยุ่นได้ดีหากมีการบริหารกล้ามเนื้อบริเวณดังกล่าว ดังนั้นสายตาของเราก็จะกลับมาทำงานดีได้เหมือนเดิม
การแก้ไขสายตาโดยวิธีธรรมชาติบำบัดนั้น เป็นสิ่งที่ไม่เคยได้ยินมาก่อนในประเทศไทยเมื่อสักประมาณ 6 ปีที่ผ่านมา แม้ในปัจจุบัน (พ.ศ. 2561) คนจำนวนมากก็ยังไม่รู้จัก ในต่างประเทศได้รับทราบเรื่องนี้มานานพอสมควร แต่ด้วยสื่อต่าง ๆ ที่ทำโฆษณาเกี่ยวกับแว่นตาประกอบกับ ความไม่ใส่ใจ และคำแนะนำของร้านขายแว่นและจักษุแพทย์ จึงทำให้คนส่วนใหญ่ไม่สนใจในเรื่องนี้ และต้องหาซื้อแว่นสายตามาใช้กัน บางคนก็ชอบด้วยซ้ำไปเพราะดูเก๋ดี
หลายท่านอ่านมาถึงตรงนี้แล้วอาจจะแปลกใจว่า แล้วทำไมเรื่องดี ๆ แบบนี้จึงไม่มีการเผยแผ่ออกไปเพื่อประโยชน์ของคนส่วนใหญ่ อันนี้คำตอบง่ายมาก
ถ้าทุกคนสามารถแก้ปัญหาสายตาได้เองจักษุแพทย์และอุตสาหกรรมแว่นตาจะหากินอย่างไร
ถ้าท่านทนอ่านเรื่องนี้มาถึงจุดนี้แล้ว อาจจะยังสงสัยอยู่ว่าแล้วจะจริงหรือที่จะช่วยได้ ผมก็คงต้องบอกว่าถ้าไม่ดีขึ้นกับตัวผมเอง ผมก็คงไม่เสียเวลาเขียนเรื่องนี้แน่นอน ในระยะเวลา 6 ปีที่ผ่านมา (ปัจจุบันผมอายุ 61) ผมไม่ได้เสียสตางค์กับแว่นสายตาสักบาทเดียวกับแว่นสายตา แม้สายตาผมจะไม่ได้มองชัดถึง 20/20 เพราะไม่ค่อยได้ฝึกนักผนวกกับนั่งอยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์วันละประมาณ 10 ชั่วโมง ก็ถือว่าดีเมื่่อเปรียบเทียบกับคนส่วนใหญ่ แม้จะไม่ใส่แว่นสายตา ผมก็ยังสามารถขับรถกลางคืนได้สบาย อ่านหนังสือก็ไม่มีปัญหาแว่นเสียแต่ฉลากเครื่องสำอางของภรรยาเท่านั้น
แล้วสายตาจะกลับมาดีตลอดไปไหม
เมื่อสายตาของคุณกลับมาเห็นชัดเจนแล้ว เมื่อทิ้งช่วงไปสายตาของคุณก็อาจเกิดปัญหาอีกก็ได้ แต่ก็ไม่ได้เป็นปัญหาอะไรเพราะคุณก็ยังสามารถฝึกต่อได้อีก แต่เมื่อคุณคุ้นเคยกับการรักษาสายตาโดยวิธีธรรมชาติบำบัดแล้ว คุณก็สามารถฝึกได้เป็นครั้งคราวโดยไม่จำเป็นต้องทำต่อเนืองเหมือนกับการรักษาด้วยวิธีนี้ในครั้งแรก เช่น อาจทำสัปดาห์ละครั้ง หรือเดือนละครั้ง เป็นต้น
อ่านต่อ การรักษาสายตาโดยวิธีธรรมชาติบำบัด
ตอนที่ 3 ทำไมจึงเกิดสายตาสั้นหรือสายตายาว
Comments